مدل تعالی آموزش و توسعه مولود احساس نیاز حوزه آموزش و توانمندسازی کارکنان به طراحی و توسعه الگوی مفهومی و زبان مشترک، با هدف ارتقا جایگاه و عملکرد مدیریت های آموزش در سازمان های ایرانی است. برای دستیابی به این مهم، مدل تعالی با همکاری اساتید به نام دانشگاهی، مطلعین کلیدی و خبرگان صنعت کشور طراحی و تدوین شده است. این مدل بر مبنای پنج اصل بنیادی توسعه یافته و در سه بخش توانمندسازها، فرایندها و نتایج طراحی شده است. مدل 9 معیار و 27 زیرمعیار دارد و با استفاده از منطق امتیازدهی رادار و بر روی بازه امتیازی 1000 ارزیابی خواهد شد.انجمن علمی آموزش و توسعه منابع انسانی ایران از سال ۱۳۹۲ تا کنون هشت سال فرآیند ارزیابی و اعتباربخشی واحدهای آموزش سازمان ها و دستگاه های کشور را در سال های 1392 تا 1399اجرا و تقدیر از سازمان های برتر را در کنفرانس آموزش و توسعه سرمایه های انسانی و با حضور جمع کثیری از مدیران و فعالین عرصه آموزش سازمانی برگزار نموده است.

اهداف مدل تعالی آموزش و توسعه منابع انسانی

• توسعه شبکه تعامل سازمان­های ایرانی در عرصه آموزش و امکان تبادل و اشاعه تجارب موفق.
• ترویج فرهنگ خودارزیابی در میان فعالین عرصه آموزش و شناخت نقاط قوت و زمینه­ هایی قابل بهبود این حوزه.
• شناسایی، انتخاب و تقدیر از سازمان­های برتر در حوزه آموزش و توسعه.
• توسعه و نهادینه­سازی یک رهیافت معتبر و سازمان­یافته، همخوان با بوم­ اقلیم سازمان­های ایرانی با هدف اندازه­ گیری، ارزیابی و بهینه­ کاوی فرایندها و فعالیت­ های حوزه آموزش.
• آموزش و ترویج مفاهیم سرآمدی و کیفیت به مدیران و فعالین حوزه آموزش در سازمان­های ایرانی

مدل تعالی آموزش و توسعه منابع انسانی از سه بخش تشکیل شده است

مدل تعالی آموزش و توسعه مبتنی بر پنج اصل بنیادین است که چارچوب کلی مدل را پی ریزی می کند. این اصول مبانی برنامه ریزی و استقرار نظام ها و فرایندهای مندرج در مدل تعالی آموزش و توسعه را فراهم می سازند و ارتباط تنگاتنگی با معیارهای مدل دارند. این ارزش ها عبارت اند از:

1. نگرش راهبردی و سرمایه­ای

سازمان­های متعالی در امر آموزش وتوسعه، سرمایه­ انسانی خود را به عنوان مهم­ترین عامل توسعه­ و کسب وحفظ مزیت رقابتی خود تلقی می­کنند. ایشان منابع انساني توسعه يافته و توانمند را عامل کلیدی تحقق اهداف خود بر می­شمارند و فرآيندهاي آموزش و توسعه را از جمله رويكردهاي اصلي در توسعه مهارت، دانش، نگرش و شايستگي­هاي كاركنان و مديران در محيط كسب و كار می­پندارند.

در عمل سازمان­های متعالی در امر آموزش و توسعه:

• سرمایه­ انسانی را به عنوان  مهم­ترین دارایی ناملموس به رسمیت شناخته و در برنامه­ریزی و مدیریت راهبردی سازمان در نظر می­گیرند.
• رهبران اهمیت سرمایه انسانی را در سازمان درک می­کنند و صرف منابع سازمانی برای توسعه سرمایه انسانی را به عنوان سرمایه­گذاری تلقی می­کنند.
• توسعه سرمایه انسانی را به عنوان راهبرد اصلی سازمان در راستای منافع ذی­نفعان و دستیابی به نتایج کلیدی سازمان درک می­کنند.
• استراتژی آموزش و توسعه سازمان را تعیین و آن­ را با استراتژی­های حوزه منابع انسانی و سازمان متناظر و همسو می­کنند.
• یادگیری، توسعه و آموزش را به عنوان ارزش­های محوری سازمان برجسته و در برنامه­ریزی­های راهبردی در نظر می­گیرند.
• توسعه و شکوفایی منابع انسانی را حمایت و سطوح مختلف مدیران، کارشناسان وکارکنان را به مشارکت و ممارست در امر یادگیری و آموزش تشویق و ترغیب می­کنند.
• رهبران سازمان در عمل الگوی یادگیری و توسعه برای سایر بخش­های سازمان هستند.
• مشارکت و توسعه فرهنگ یادگیری

سازمان­های متعالی، مشارکت و تلاش کارکنان و مدیران را در فعالیت­ها و فرایندهای آموزش و توسعه ارج می­نهند. ایشان در راستای استقرار و توسعه فرهنگ یادگیری در سازمان، بستر لازم برای مشارکت و درگيري كاركنان، ذي­نفعان، دست اندركاران، مديران ارشد و مياني در فرآيندهاي مختلف آموزش از جمله سياست گذاري، نيازسنجي و ارزشيابي را فراهم کرده ، مسئوليت­پذيري و حمايت مديران و كاركنان از اقدامات آموزشي را ارتقا و در نتيجه تحقق اهداف آموزشي و اثربخشي آن را میسر می­سازند.

در عمل سازمان­های متعالی در امر آموزش و توسعه:

• فرهنگی را ایجاد و توسعه می­دهند که در آن یادگیری، سرعت یادگیری و آموزش ارزش تلقی شده و به آن بها داده می­شود.
• اطمینان حاصل می­کنند که کارکنانشان قادر هستند با درک از تمام توانشان و در یک فضای مشارکتی واقعی، در توسعه مستمر خود و موفقیت سازمان سهیم باشند.
• زمینه مشارکت کارکنان، مدیران، مشتریان و ذی­نفعان خود را به منظور یادگیری و خلق ایده­ها و نوآوری فراهم می­کنند.
• اطمینان حاصل می­کنند که کارکنان دست به کار توسعه روزافزون و یادگیری مستمر هستند و با ارتقا خلاقیت خود زمینه پاسخگویی سریع به چالش­هایی که سازمان با آن مواجه می­شود را فراهم می­آورند.
• روحیه بهبود و یادگیری مستمر و آموختن از چالش­های پیش­روی سازمان را در کارکنان و مدیران خود نهادینه می­کنند.
• یادگیری و آموزش کارکنان را از بالای سازمان به پایین منتقل و از دست­به کار شدن کارکنان و مدیران به امر یادگیری و توسعه فردی خویش اطمینان حاصل می­کنند.
• جامعیت و استمرار

سازمان­های متعالی در امر آموزش، رویکردها، روش­ها و برنامه­هاي آموزشي و توسعه­ای در محيط كسب و كار را با توجه به تغييرات و تحولات در عرصه­هاي مختلف سازماني، محيطي، فنآوري، زیست محیطی و …، به صورت پويا و مستمر به­روز آوري می­کنند و آموزش­هاي به­هنگام، كاربردي و اثربخشی را برای کلیه سطوح و برای تمام کارکنان و مدیران در طول عمر سازمانی ایشان ارایه می­کند.

در عمل سازمان­های متعالی در امر آموزش و توسعه:

• کلیه کارکنان سازمان اعم از مدیران، کارکنان، مشتریان و ذی­نفعان را در چرخه آموزش و توسعه خود در نظر گرفته و به فراخور نیاز هر کدام، اقدام آموزشی شایسته و مناسبی برای آنها ارایه می­کنند.
• فرصت­های آموزشی و توسعه­ای منصفانه و عادلانه­ای را برای رشد و ارتقا کلیه کارکنان، مدیران و ذی­نفعان سازمان فراهم می­آورند.
• از عدالت آموزشی در بین کارکنان بخش­های مختلف سازمان اطمینان حاصل می­کنند و تلاش می­کنند فرصت­های آموزشی به شکلی منصفانه برای کلیه کارکنان فراهم شود.
• آموزش­های متنوع و موقعیت­های توسعه­ای متوازنی را در همه ابعاد سازمانی و برای کلیه کارکنان فراهم می­آورند.
• برنامه­ریزی مطلوبی برای ارایه آموزش­های مناسب در هر زمان­ و به فراخور چرخه عمر زندگی هر یک از کارکنان در سازمان فراهم می­کنند.
• از پویایی، بازنگری و به­روزآوری آموزش­های سازمان و اقدام­های آموزشی اطمینان حاصل می­کنند.
• تعامل سیستمی

سازمان­های متعالی در امر آموزش، نظام آموزشی خود را به گونه اي طراحي می­کنند و استقرار می­دهند که ارتباطات دروني و بيروني میان فرآيندهاي آموزشي شامل تدوین استراتژی، نيازسنجي، طراحي و برنامه­ريزي، اجرا و ارزشيابي از سویی و تعاملات آموزش با سایر نظام­ها و فرایندهای منابع انساني همچون حقوق و دستمزد، ارتقاء، انتصاب، ارزیابی عملکرد، کارراهه شغلی و …، با هدف اثربخشی بیشتر آموزش در سازمان ،مشخص و برقرار می­شود.

در عمل سازمان­های متعالی در امر آموزش و توسعه:

• فرایندهای مختلف نظام آموزشی را طراحی و ارتباط سیستمی و هدفمند بین آن­ها برقرار می­سازند.
• اطمینان حاصل می­کنند که ارتباط و همسویی منطقی بین خط­مشی­های آموزشی سازمان با فرایند­های نیازسنجی، طراحی و برنامه­ریزی، اجرا و ارزشیابی آموزشی برقرار است.
• اطمینان حاصل می­کنند که بین فرایندهای نظام آموزش با سایر فرایندهای حوزه منابع انسانی ارتباط هدفمند و هم­افزا برقرار شده است.
• از تاثیرگذاری اقدامات آموزشی بر سایر کارکردهای حوزه منابع انسانی هم­چون ارزیابی عملکرد، ارتقاء، انتصاب و … حمایت می­کنند.
• در طراحی نظام جامع منابع انسانی زمینه ارتباطات داخلی و تاثیر و تاثرات نظام آموزشی بر سایر فرایندهای حوزه منابع انسانی را فراهم می­کنند.
• تمرکز بر نتایج ارزش­آفرین

سازمان­های متعالی در امر آموزش، فعالیت­ها و فرایندهای آموزشی خود را مطابق با انتظارات و نیازهای مشتریان و ذینفعان همسو می کنند و می­کوشند تا با درک و پیش­بینی نیازها و انتظارات ایشان از حوزه آموزش، برایشان نوآوری و ارزش خلق کنند. در این مسیر ماموریت آموزشی خود را در راستای چشم­انداز سازمان از طریق برنامه­ریزی و دستیابی به مجموعه متوازنی از نتایج که نیازهای کوتاه­مدت و بلندمدت ذی­نفعانشان را برآوره می­کنند محقق و در صورت لزوم از آن فراتر می­روند.

در عمل سازمان­های متعالی در امر آموزش و توسعه:

• نتایج کلیدی سازمان را شناسایی و درک می­کنند و اقدامات و فرایندهای نظام آموزشی خود را با آن همسو و در راستای آن حرکت می­کنند.
• نیازها و انتظارات ذی­نفعان خود را به عنوان ورودی نظام آموزشی قرار می­دهند و خط­مشی­ها و سیاست­های آموزشی را با آن تغییر و بازنگری می­کنند.
• شاخص­های حیاتی و دستاوردهای مورد انتظار حوزه آموزش را تعیین و اهداف کمی و کیفی مشخصی را برای پایش دستیابی به آن اهداف مشخص می­کنند.
• فرایندهای نظام آموزشی را برای دستیابی به نتایج عملکردی منابع انسانی و نتایج سازمانی در راستای ایجاد ارزش برای ذی­نفعان همراستا و هدایت می­کنند.
• اطمینان حاصل می­کنند که نتایج مورد انتظار حوزه آموزش اندازه­گیری می­شود و نتایج آن برای بازبینی استراتژی­ها، خط­مشی­ها و سیاست­های آموزشی مورد استفاده قرار می­گیرد.
• اطمینان حاصل می­کنند که سهم نظام آموزشی در دستیابی به نتایج سازمانی اندازه­گیری و برآورد می­شود.

معیارهای مدل تعالی آموزش و توسعه با هر یک از پنج اصل بنیادین همسو و متناظر شده است. در ماتریس زیر با دقت تشریح شده است که اجزا و معیارهای مدل تعالی آموزش و توسعه چگونه با پنج اصل بنیادین مدل همراستا شده­ اند.

2-چارچوب مدل تعالی آموزش و توسعه منابع انسانی

مدل تعالی آموززش و توسعه از سه بخش؛ توانمندسازها، فرایندها و نتایج تشکیل شده است. توانمندسازها به عنوان عوامل محرک فرایندهای آموزش و توسعه عمل می­کنند و  زمینه دستیابی به نتایج و دستاوردهای آموزشی را محقق می­سازند. هر یک از سه بخش در مجموع نه معیار مدل تعالی را در بر می­گیرند.

توانمندسازها:

معیار 1- رهبری آموزش و توسعه

معیار2- استراتژی آموزش

معیار3- فرهنگ یادگیری و توسعه

فرایندها:

معیار 4- نیازسنجی آموزشی

معیار 5- طراحی و برنامه­ریزی آموزشی

معیار 6- مدیریت اجرایی معیار7- ارزشیابی آموزشی

نتایج:

معیار 8- نتایج عملکردی آموزش معیار 9- نتایج کلیدی آموزش

این مدل به صورت چرخه طراحی شده است، به این معنا که فرایندهای حمایت شده به­واسطه توانمندسازها پس از حصول به نتایج با استفاده از یادگیری و نوآوری بهبود می­یابد و به استعاره، گردباد یادگیری شکل می­گیرد. در شکل زیر چارچوب مدل تعالی آموزش و توسعه و در جدول زیر نیز توزیع امتیازهای هر یک از معیارها و زیرمعیارهای مدل تعالی آموزش و توسعه بر حسب اهمیت و اوزان نشان داده شده است. همچین محتوای مدل در قالب نه معیار به تفصیل تشریح خواهد شد.

سطوح تعالی جایزه تعالی آموزش و توسعه منابع انسانی

با هدف شناسایی برترین تجارب سازمان های ایرانی در عرصه آموزش و توسعه و امکان تقدیر درخور و متناسب با عملکرد هر یک از سازمان های متقاضی، سطوح جوایز تعالی آموزش در ده طبقه رده بندی شده است و این طبقات به سه سطح گواهینامه اهتمام، تقدیرنامه و سطح تندیس تفکیک شده است. استفاده از این سطوح و تقسیمات صورت گرفته با هدف ترغیب سازمان ها و امکان تشخیص بهترین تجارب در این حوزه صورت گرفته است و سازمان هایی که به هر یک از سطوح تعالی دست پیدا کنند، می توانند از نشان های تعالی مربوط به همان سطح در تبلیغات خود استفاده کنند. دستیابی به هر یک از سطوح فوق به میزان امتیاز کسب شده مطابق با جدول زیر در ارزیابی بستگی دارد.

دکتر حمید رضا خدمتگزار

ارزیاب ارشد مدلهای تعالی

عضو تیم تدوین و رئیس کارگروه بازنگری مدل تعالی آموزش و توسعه